បរទេស៖ កិច្ចប្រជុំមេដឹកនាំកំពូលអាស៊ាន លើកទី៣៧ បានបញ្ចប់ទៅហើយ កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ (ទី១៥ វិច្ឆិកា)។
វីរុសកូវីដ-១៩ បានធ្វើឱ្យកិច្ចប្រជុំដែលតាមផែនការ ត្រូវរៀបចំឡើងនៅប្រទេសវៀតណាម ក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ាន បែរជាត្រូវមកប្រជុំតាមរយៈប្រព័ន្ធអនឡាញជំនួសវិញ ទើបធ្វើឱ្យក្រសែចំណាប់អារម្មណ៍ចំពោះកិច្ចប្រជុំនេះ មានតិចជាងប្រក្រតី។
តែយ៉ាងណាក៏ដោយ មានរឿងសំខាន់បំផុតមួយ បានកើតឡើងនៅក្នុងថ្ងៃចុងក្រោយរបស់កិច្ចប្រជុំ នោះគឺការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងភាគហ៊ុនសេដ្ឋកិច្ចទូលំទូលាយលំដាប់ភូមិភាគ ឬ RCEP (RCEP=Regional Comprehensive Economic Partnership) របស់ប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ១០ប្រទេស ជាមួយ ៥ប្រទេសគូចរចា គឺ ចិន ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង អូស្ត្រាលី និងនីវហ្ស៊ីលែនដ៍។
RCEP គឺតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីដែលធំបំផុតក្នុងពិភពលោក ធំជាង EU និង NAFTA រួមទាំង CPTTP ឬជាកិច្ចព្រមព្រៀងដែលគ្របដណ្ដប់ និងឈានមុខ សម្រាប់ភាគហ៊ុនខាងសេដ្ឋកិច្ចភូមិភាគអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វ៊ិក ព្រោះមានប្រទេសចិន រួមជាមួយដែរ។ ពីដើម មានប្រទេសឥណ្ឌាផងដែរ តែក្នុងកិច្ចប្រជុំលើកចុងក្រោយនៅក្នុងប្រទេសថៃ កាលពីឆ្នាំទៅ ប្រទេសឥណ្ឌា បានសុំដកខ្លួនចេញ ព្រោះបារម្ភថា វិស័យកសិកម្ម និងសេវាកម្មរបស់ខ្លួន នឹងរងផលប៉ះពាល់ និងបារម្ភថា ទំនិញមកពីប្រទេសចិន នឹងវាយលុកខ្លាំងលើទីផ្សារក្នុងប្រទេស។
កិច្ចចរចា ដើម្បីបង្កើត RCEP បានចាប់ផ្ដើមឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០១៣ ដោយបានកំណត់គោលដៅថា នឹងធ្វើឱ្យបានសម្រេចកិច្ចព្រមព្រៀងនៅឆ្នាំ២០១៥ តែក៏មិនបានសម្រេច។ រហូតមកដល់កិច្ចប្រជុំសាមមិត នៅប្រទេសថៃ កាលពីឆ្នាំទៅ (២០១៩) ថៃក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ានប្ដូរវេន បានជំរុញឱ្យការចរចា អាចរកឃើញបទសរុប ២០ចំណុចបាន ទើបនាំឆ្ពោះមករកការចុះហត្ថលេខាក្នុងឆ្នាំនេះ បើទោះជាប្រទេសឥណ្ឌា បានដកខ្លួនចេញក្ដី។
RCEP គឺជាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរី ដែលមានលក្ខខណ្ឌបន្ធូបន្ថយជាង CPTTP និងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីរបស់ប្រទេសលោកខាងលិចច្រើនណាស់ ពោលគឺ មិនកំណត់លក្ខខណ្ឌក្នុងការបើកទីផ្សាររបស់ប្រទេសសមាជិក ស្តង់ដាលើរឿងពលករ បរិស្ថាន និងការឃុំគ្រងសិទ្ធិបត្រ (ប៉ាតង់) មានភាពបន្ធូរបន្ថយច្រើនជាង។
ទោះជា RCEP ជាកិច្ចព្រមព្រៀងផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ ក៏ពិតមែន តែគេមិនអាចបដិសេធបានឡើយថា វាជាផ្នែកមួយនៃការប្រកួតប្រជែងដណ្ដើមភាពជាបងធំ រវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសចិនលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ចក្នុងភូមិភាគអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វ៊ិក។
សហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងសម័យលោកប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា បានចាប់ផ្ដើម TPP (Trans-Pacific Partnership) ឬកិច្ចព្រមព្រៀងភាគហ៊ុនយុទ្ធសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ចភូមិភាគប៉ាស៊ីហ្វ៊ិក កាលពីឆ្នាំ២០០៩ ដោយមាន ១២ប្រទេសចូលរួម គឺសហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា អូស្ត្រាលី នីវហ្ស៊ីលែនដ៍ ឈីលី មិកស៊ិក ប៉េរូ ជប៉ុន ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី វៀតណាម និងប្រ៊ុយណេ។
នៅពេលលោក ដូណាល់ ត្រាំ បានទទួលការជ្រើសតាំងជាប្រធានាធិបតីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក សហរដ្ឋអាមេរិក បានដកខ្លួនចេញពី TPP តែសមាជិក ១១ប្រទេសដែលនៅសល់ នៅតែដំណើរការបន្ត និងបានប្ដូរឈ្មោះជា CPTTP ដោយមានការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨ ទៀតផង។
TPP ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាការព្យាយាមរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងការប្រកួតប្រជែង និងហ៊ុមព័ទ្ធប្រទេសចិនខាងសេដ្ឋកិច្ច(ព្រោះមិនមានប្រទេសចិនចូលរួម) តែនៅពេលសមាគមអាស៊ាន ចាប់ផ្ដើម RCEP ឡើងកាលពី ៧ឆ្នាំមុន ប្រទេសចិនក៏ផ្ដល់ភាពសំខាន់ក្នុងការចូលរួម ដែលទោះជា នឹងត្រូវបើកទីផ្សារឱ្យទំនិញរបស់ប្រទេសសមាជិកខ្លះ ជាពិសេសជប៉ុន ចូលមកក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួនក្ដី តែ RCEP ដែលគ្មានសហរដ្ឋអាមេរិក (ម្ដងនេះ គ្មានអាមេរិកម្ដង) នឹងក្លាយជាក្រុមពាណិជ្ជកម្មដំបូងគេ ដែលចិនចូលរួម និងជាឱកាស ដែលចិននឹងបានបង្ហាញតួនាទីជាអ្នកដឹកនាំផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់អាស៊ាន។
សហរដ្ឋអាមេរិក មិនបានធ្វើជាសមាជិក RCEP ទោះបីជាប្រទេសដៃគូចរចា ដូចគ្នានឹងចិន ជប៉ុន អូស្ត្រាលី ព្រោះមាន TTP ស្រាប់ហើយក្ដី តែអាចសុំធ្វើជាសមាជិកបាន ដោយលក្ខខណ្ឌថា ត្រូវធ្វើកិច្ចព្រមព្រៀង FTA ជាមួយអាស៊ានជាមុនសិន។
RCEP ចាប់កំណើតឡើងក្នុងអំឡុងពេលដែលលោក ចូ បៃដិន ឈ្នះការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក និងមានសញ្ញាថា លោកនឹងសម្រេចចិត្តនាំសហរដ្ឋអាមេរិក វិលត្រឡប់មកចូលរួម CPTTP ព្រោះ TPP បានកើតឡើងក្នុងសម័យលោកអូបាម៉ា ដែលលោកធ្វើជាអនុប្រធានាធិបតីក្នុងពេលជាមួយគ្នា ហើយសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងសម័យរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ បានលើកឡើងពីយុទ្ធសាស្ត្រសន្តិសុខ “ឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វ៊ិក” គ្របដណ្ដប់ភូមិភាគអាស៊ីខាងកើត អាស៊ីភាគអាគ្នេយ៍ ឥណ្ឌា អាស៊ីខាងត្បូង អូស្ត្រាលី នីវហ្ស៊ីលែនដ៍ រហូតទៅដល់បណ្ដុំកោះក្នុងមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វ៊ិកទៀតផង ដែលទាំងអស់នេះ ទោះជានៅមិនទាន់ប្រាកដច្បាស់ និងមិនទាន់មានការដំណើរការជារូបវន្តក្ដី តែគេអាចយល់បានហើយថា វាជាយុទ្ធសាស្ត្រហ៊ុមព័ទ្ធប្រទេសចិន។
ដូច្នេះហើយ ទើបការចុះហត្ថលេខាកិច្ចព្រមព្រៀង RCEP ក្នុងកិច្ចប្រជុំមេដឹកនាំកំពូលអាស៊ានតាមប្រព័ន្ធអនឡាញកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ(ទី១៥ វិច្ឆិកា) គឺជារឿងដែលមានអត្ថន័យក្នុងន័យភូមិរដ្ឋសាស្ត្រ ក្នុងភូមិភាគអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វ៊ិក និងទោះវាជាកិច្ចព្រមព្រៀងផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគមែន តែការដែល RCEP មានប្រទេសចិនចូលរួមដែរនោះ នឹងធ្វើឱ្យ RCEP ត្រូវបានអូសទាញចូលទៅនៅក្នុងភូមិទស្សន៍ នៃសង្គ្រាមដណ្ដើមភាពជាអ្នកដឹកនាំពិភពលោក រវាងចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក យ៉ាងមិនអាចចៀសវាងបានឡើយ៕
ប្រភព៖ សារព័ត៌មានបរទេស
#អរគុណសន្តិភាព
