លទ្ធផលការស្រាវជ្រាវថ្មីមួយ រកឃើញថា កូវីដ-១៩ ប៊ិះនឹងមិនបានកើត តែ ចៃដន្យមកផុសឡើង នៅក្នុងផ្សារលក់សាច់ស្រស់វូហាន ចំទីកន្លែង និងចំពេល យ៉ាងល្អឥតខ្ចោះ

កូវីដ-១៩៖ ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានCNN បានរាយការណ៍អំពីលទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវមេរោគ SARS-CoV-២ របស់ជំងឺឆ្លងមេរោគវីរុសកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មី២០១៩ ឬកូវីដ-១៩ ដោយក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានបោះពុម្ពផ្សាយនៅក្នុងព្រឹត្តិបត្រ Science អំពីប្រភពនៃការឆ្លងរាលដាល ដោយបានរកឃើញថា មហាមេរោគកំពូលកូរពិភពលោកមួយនេះ ប៊ិះតែមិនបានកើតឡើងទៅហើយ តែសំណាងអាក្រក់បំផុត ដែលវាមកបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងផ្សារលក់សាច់ស្រស់ “ហួណាន” ទីក្រុងវូហាន នៃប្រទេសចិន។

ការងារស្រាវជ្រាវមួយនេះ បានព្យាយាមស្វែងរកចម្លើយថា តើមេរោគមួយនេះ ចាប់ផ្ដើមមកបង្ហាញខ្លួនតាំងពីពេលណា? និងបានរកឃើញថា មេរោគវីរុសកូរ៉ូណាមួយនេះ មិនទាន់បានចម្លងមកមនុស្សដំបូងគេឡើយ រហូតទាល់តែមកដល់ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩ ដោយលក្ខណៈមេរោគនៅពេលនោះ ស្ទើរតែគ្មានឱកាសនឹងក្លាយជាមេរោគវីរុស ដែលចម្លងរាលដាលយ៉ាងធំធេងបែបនេះបានឡើយ។

តែយ៉ាងណាក្ដី ភាពសំណាងអាក្រក់ ឬភាពស៊យចង្រៃបំផុតនោះគឺ ស្ថានភាពបរិស្ថាន របស់ផ្សារលក់អាហារសមុទ្រស្រស់របស់ហួណាន គឺជាកត្តាអំណោយផល ឱ្យមេរោគចាប់ផ្ដើមការចម្លងរាលដាល និងនាំឆ្ពោះទៅកាន់ចំណុចផ្ទុះរាលដាលទូទាំងពិភពលោក។

កូវីដ ប៊ិះតែមិនបានកើតឡើង

លោកម៉ៃឃើល វ៉ូរ៉ូប៊ី សាស្ត្រាចារ្យមុខវិជ្ជាជីវវិទ្យាអភិវឌ្ឍន៍ នៃមហាវិទ្យាល័យអារីហ្សូណា អ្នកចូលរួមការងារស្រាវជ្រាវមួយនេះ បានថ្លែងថា “វាគឺជាសភាវនៃគ្រោះចង្រៃវាយប្រហារ…ពេលនេះយើងបានដឹងហើយថា វាបានអាស្រ័យមួយអំឡុងពេល ឬពីរអំឡុងពេល សម្រាប់ការបង្កខ្លួនឡើង”

លោក វ៉ូរ៉ូប៊ី បន្ថែមថា “បើសិនអង្គប្រកបទាំងឡាយ ប្រែប្រួលតែបន្តិច ឬបើសិនបុគ្គលទីមួយ មិននាំយកមេរោគមកផ្សារហួណាននៅថ្ងៃនោះទេ ឬឈឺសន្ធំ រហូតមកផ្សារនោះមិនរួច និងត្រឹមតែដេកនៅផ្ទះទៅចុះ ការបង្កើតកត្តាចម្លងមេរោគដ៏ធំ ឬ Super spreader ក៏អាចនឹងមិនកើតឡើង ហើយើងក៏អាចនឹងគ្មានឱកាសបានស្គាល់មហាមេរោគចង្រៃមួយនេះ ក៏អាចថាបានដែរ”

លទ្ធផលនៃការវិភាគនេះ បានមកពីការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីថ្ងៃខែ និងពេលវេលារបស់ម៉ូលេគុល និងយកអត្រាការក្លាយពូជរបស់មេរោគ មកគណនាថា តើវីរុសនេះកើតឡើងក្នុងអំឡុងពេលណា? ក្រៅពីនេះ ក្រុមអ្នកវិភាគ នៅបានប្រើម៉ូដែលនៅលើកុំព្យូទ័រ បង្ហាញឱ្យឃើញថា តើចង្វាក់ពេលណា ដែលមេរោគនេះអាចចម្លងសាយភាយបាន? និងចម្លងរាលដាលបានយ៉ាងដូចម្ដេចទៀតផង។

លោកសាស្ត្រាចារ្យ ចូល វើធហៃម៍ ផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រស្រាវជ្រាវមេរោគឆ្លង និងកិច្ចការសុខភាពសាធារណៈ នៃគណៈវេជ្ជសាស្ត្រ មហាវិទ្យាល័យកាលីហ្វ័រនៀ បានថ្លែងថា “ការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់ពួកយើង ច្នៃប្រឌិតឡើងដើម្បីស្វែងរកចម្លើយថា តើមេរោគ SARS-CoV-២ នេះ ចាប់ផ្ដើមចម្លងវិលជុំនៅក្នុងប្រទេសចិនយ៉ាងណា មុននឹងមានការរកឃើញវា?”

លោកសាស្ត្រាចារ្យ វើធហៃម៍ បានអធិប្បាយបន្តថា ដើម្បីឆ្លើយនឹងសំណួរនេះឱ្យបាន ក្រុមស្រាវជ្រាវ បានរួបរួមឈុតទិន្នន័យសំខាន់ ៣ផ្នែក យកមកសិក្សា មានដូចជា សេចក្ដីលម្អិតដែលធ្វើឱ្យយើងដឹងថា SARS-CoV-២ ចម្លងនៅក្នុងវូហាន មុនការបិទទីក្រុង តមកគឺ ទិន្នន័យភាពសម្បូរបែបខាងពូជអម្បូរ ឬប្រភេទរបស់វីរុសនៅក្នុងប្រទេសចិន និងក្រោយគេ គឺរបាយការណ៍សិក្សាស្រាវជ្រាវ ករណីអ្នកជំងឺកូវីដ-១៩ ក្រុមដំបូងៗគេនៅក្នុងប្រទេសចិន។

នៅពេលនាំយកឈុតទិន្នន័យទាំង៣ មករួមគ្នាហើយ ទើបយើងកម្រិតរង្វង់ភាពអាចទៅរួច ឱ្យតូចទៅទៀតថា ពាក់កណ្ដាលខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩ ជាអំឡុងពេលដែលមេរោគចាប់ផ្ដើមឆ្លងរាលដាលនៅក្នុងខេត្តហ៊ូពេយ ទីតាំងរបស់ទីក្រុងវូហាន។

ភ័ស្តុតាងដែលកាន់តែច្បាស់លាស់ឡើងនៅពេលតមក បានបង្ហាញថា វីរុសមិនអាចចម្លងសាយភាយកាលពីពេលមុនហ្នឹងបានឡើយ ទោះជាមានរបាយការណ៍ខ្លះ បង្ហាញថា វីរុសនេះ បង្ហាញខ្លួនឡើងនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីតាលី ឬប្រទេសអឺរ៉ុបមុនគេ រួចហើយចម្លងរវាងមនុស្សទៅមនុស្ស នៅអឺរ៉ុបមុនខែតុលាក៏ដោយ តែលទ្ធផលការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីបំផុតនេះ បានរកឃើញក្រុមមនុស្សដែលឆ្លងមេរោគគឺ ក្នុងអំឡុងខែតុលា ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ។

ចំណែកអ្នកដែលនឹងក្លាយជាអ្នកចម្លងមេរោគ គឺអ្នកដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយមនុស្សចំនួនដ៏ច្រើន ដូចជាក្នុងផ្សារលក់អាហារសមុទ្រស្រស់ ដែលមានមនុស្សច្រើនកុះករ តែបើមេរោគវីរុសនេះ វាសំណាងមិនល្អគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការឆក់យកស្ថានការណ៍នោះទេ តឱ្យវាកែសម្រួលខ្លួនវាបានល្អប៉ុនណា ក៏វាមិនអាចមានផ្លូវកើតឡើងបានដែរ។

តែកូវីដ-១៩ កើតឡើងត្រូវពេល និងចំកន្លែង

សាស្ត្រាចារ្យ វ៉ូរ៉ូប៊ី ថ្លែងថា SARS-CoV-២ ចាប់ផ្ដើមកម្រើកខ្លួនក្នុងអត្រាតែ ៣០ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ឯចំណែកដែលនៅសល់ ប្រហែលជារលាយបាត់បង់អស់ ក្រោយពីចម្លងទៅមនុស្សត្រឹមតែ ២-៣នាក់ វីរុសនេះបានចាប់ផ្ដើមមានចលនាសន្សឹមៗ នៅក្នុងក្រុមមនុស្សចំនួនតិចតួចបំផុត កាលពីខែតុលា វិច្ឆិកា និងធ្នូ រហូតពេលវាមកដល់ផ្សារហួណាន។

ផ្សារហួណាន មិនមែនជាកន្លែងដែលមានបុគ្គលដំបូងគេឆ្លងមេរោគទេ តែជាទីកន្លែងដែលធ្វើឱ្យមេរោគពង្រីកខ្លួន(កន្លែងចម្លងគ្នា) និងថែមទាំងប្រើពេលវេលាចម្លងយ៉ាងឆាប់រហ័សទៀតផង។

លោកសាស្ត្រាចារ្យ វើធហៃម៍ ថ្លែងថា “វាជាអំឡុងខែធ្នូ ដែលមេរោគពង្រីកវង់ធំឡើងនៅក្នុងក្រុមមនុស្ស និងជាឱកាសក្នុងការរកឃើញវីរុសប្រភេទថ្មីទៀតផង តែទម្រាំនឹងយើងរកវាឃើញ ក៏ហួសរហូតមកដល់ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ ដែលអាចនិយាយបានថា វាហួសពេលទៅហើយ”

លោកបានអធិប្បាយបន្តថា តែកូវីដ-១៩ មិនសម្លាប់ជីវិតមនុស្សបានច្រើនទេ ពេលប្រៀបធៀបនឹងមេរោគ SARS លើកដំបូង ដែលបានសម្លាប់ជីវិតជនរងគ្រោះអស់ ១០ភាគរយ(១០០នាក់ ស្លាប់អស់ ១០នាក់) ក្នុងចន្លោះឆ្នាំ២០០២-២០០៤ ។

ដូច្នេះ ទោះជាយើងប្រុងប្រយ័ត្នរឿងជំងឺរាតត្បាត ឬជំងឺឆ្លងយ៉ាងណាក៏ដោយ តែប្រព័ន្ធវេជ្ជសាស្ត្រទូទៅ ច្រើនតែវាស់លទ្ធផលនៅលើស្ថានភាពអាការជំងឺ និងអត្រាការចូលមន្ទីរពេទ្យ រួមទាំងចំនួនអ្នកស្លាប់ទៀតផង។ នៅពេលកូវីដ-១៩ បង្ហាញខ្លួនឡើង បែបរកភាពប្រាកដប្រជាមិនឃើញនោះ ទើបច្បាស់លាស់ណាស់ថា ប្រព័ន្ធសុខាភិបាលដែលមានសព្វថ្ងៃនេះ មិនអាចបញ្ឈប់កូវីដ-១៩ បានទេ៕